Νίντρα γιόγκα νο. 2

Γιόγκα Νίντρα

Ιστορική επισκόπηση

Η Γιόγκα Νίντρα είναι μια ειδική τεχνική της Σατυανάντα Γιόγκα. Αυτό το είδος Γιόγκα αποτελεί ένα σύστημα ολιστικής προσέγγισης του ανθρώπου που στοχεύει στην εξισορρόπηση του σωματικού, νοητικού, συναισθηματικού και πνευματικού επιπέδου της ανθρώπινης ύπαρξης και συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της επίγνωσης. Η Σατυανάντα Γιόγκα στηρίζεται σε μια φιλοσοφία που προάγει και καλλιεργεί ένα φυσικό, υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο ζωής. Η έννοια ισορροπία αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη όπου το σώμα, o νους και το συναίσθημα λειτουργούν μεταξύ τους και σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον σαν ένα σύστημα , αρμονικά και συντονισμένα. Το σύστημα αυτό δεν έχει καμιά θρησκευτική, φυλετική ή πολιτική χροιά και ενθαρύνει την επιστημονική προσέγγιση και την έρευνα σε όλες τις περιοχές εφαρμογής του.

Η Γ.Ν. έχει την προέλευση της σε μια αρχαία ταντρική τεχνική διαλογισμού, την Νυάσα, η οποία τροποποιήθηκε από τον Ινδό δάσκαλο της Γιόγκα Swami Satyananda Saraswati το 1962. Ο Swami Satyananda αναγνώρισε την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου ο οποίος δέχεται καθημερινά από το περιβάλλον του στρεσογόνα ερεθίσματα, για μια μέθοδο βαθιάς χαλάρωσης σε όλα τα επίπεδα, έτσι ώστε να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις συνέπειες της έντασης και του στρες. Έδωσε λοιπόν στην αρχαία τεχνική μια απλή και αποτελεσματική μορφή για καθημερινή χρήση. Από τότε άρχισε να εφαρμόζει και να διδάσκει την Γ.Ν. στους μαθητές του ανα τον κόσμο. Σήμερα η τεχνική διδάσκεται στο πανεπιστήμιο του BSY , στις ακαδημίες Σατυανάντα γιόγκα και στα εξουσιοδοτημένα από το BSY κέντρα γιόγκα σε ειδικούς κύκλους εκπαίδευσης εισηγητών γιόγκα. Η Γ.Ν. αποτελεί αναπόσπαστο μέρος κάθε κλασσικής τάξης Σατυανάντα Γιόγκα σε όλο τον κόσμο . Τα αποτελέσματα της τεχνικής ερευνώνται στον χώρο της ιατρικής, της ψυχιατρικής, της εκπαίδευσης κ.α΄. Λεπτομέρειες σχετικά με την Γ.Ν. μπορεί να βρεί κανείς στις δημοσιεύσεις του BΙΗΑR SCHOOL OF YOGA (BSY).

Σκοπός

Ετυμολογικά Γιόγκα Νίντρα σημαίνει ‘συνειδητός ύπνος’ δηλαδή μια κατάσταση όπου το άτομο είναι βαθιά χαλαρωμένο όπως όταν κοιμάται και ταυτόχρονα είναι συνειδητό και έχει πλήρη επίγνωση (αυξημένη αντιληπτική ικανότητα) (in Sw. Satyananda’s yoga nidra. Bihar School of yoga, 1998). Στην ψυχολογία η κατάσταση αυτή ονομάζεται υπναγωγική . Είναι μια μέθοδος που έχει σαν στόχο μέσα από την συστηματική εφαρμογή της να οδηγήσει τον ασκούμενο σε βαθιά χαλάρωση στο σωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, απελευθερώνοντάς τον από την ένταση και το στρες που συσσωρεύονται στα αντίστοιχα επίπεδα. Ο μηχανισμός της τεχνικής βασίζεται πάνω στη φιλοσοφία της Γιόγκα, που όπως και η σύγχρονη ψυχολογία, αναφέρει τρεις τύπους έντασης που είναι υπεύθυνοι για τα περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου: την μυϊκή ή φυσική, την νοητική και την συναισθηματική ένταση. Αυτές οι εντάσεις μπορούν να απελευθερωθούν σταδιακά μέσω της συστηματικής εξάσκησης στην Γ.Ν.(in Sw. Satyananda’s yoga nidra. Bihar School of yoga, 1998).

Η βαθιά ψυχοσωματική χαλάρωση που δημιουργείται στον ασκούμενο με την συστηματική εφαρμογή της τεχνικής την καθιστά και ως μια δυναμική μέθοδος εκπαίδευσης του νου (στα υψηλότερα στάδια γίνεται μια μέθοδος διαλογισμού). Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις (το απαραίτητο υπόβαθρο) για την καλλιέργεια διαφόρων ψυχολογικών δεξιοτήτων και βοηθά στον σχηματισμό της ‘Απόφασης’ ή ‘Sankalpa’ στην σανσκριτοκή ορολογία (in Sw. Satyananda’s yoga nidra. Bihar School of yoga, 1998) που είναι το ίδιο με τον ΄Προγραμματισμό Θετικού Αποτελέσματος’ (Μ.Κ. Ζαφρανά, 2001) για τον οποίο θα γίνει λόγος παρακάτω.

Σύντομη περιγραφή της Γιόγκα Νίντρα

Η τεχνική διαρκεί από 20 έως 40 λεπτά και συνήθως περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια :

1. Στάδιο προετοιμασίας. Ο ασκούμενος ξαπλώνει σε μια καλά καθορισμένη στάση χαλάρωσης, ύπτια, τη ‘shavasana’, κλείνει τα μάτια του και προετοιμάζεται από τον εκπαιδευτή να απομονωθεί από το εξωτερικό περιβάλλον και να ηρεμήσει. Διατηρεί τη στάση αυτή σε όλη την διάρκεια της τεχνικής.

2. Στάδιο ‘Sankalpa’ ή ‘Προγραμματισμού Θετικού Αποτελέσματος’. Σε αυτό το σημείο επιλέγεται από τον ασκούμενο συνειδητά και επαναλαμβάνεται νοερά ο στόχος που θέλει να πετύχει στο μέλλον.

3. Στάδιο καθοδήγησης της επίγνωσης στο σώμα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό στάδιο για την σωματική χαλάρωση. H προσοχή συστηματικά καθοδηγείται σε διάφορα μέρη του σώματος με μια συγκεκριμένη σειρά που αντιστοιχεί στο ‘ανθρωπάριο του ‘Penfield’ που βρίσκεται στον κινητικό φλοιό ( ‘motor homunculus’ ή ‘little man’ ). Το αποτέλεσμα μέσα από διάφορους μηχανισμούς είναι η φυσική χαλάρωση.

4. Στάδιο επίγνωσης της αναπνοής. Ο ασκούμενος παρατηρεί τον φυσικό ρυθμό της αναπνοής και αποκτά επίγνωση της κάθε εισπνοής και εκπνοής μέσω νοητικού μετρήματος. Η παρατήρηση της αναπνοής γίνεται σε διάφορα μέρη του σώματος. π.χ. στα ρουθούνια, στον θώρακα, στο διάφραγμα κ.ά. Με αυτόν τον τρόπο εμβαθύνετε η σωματική χαλάρωση και διατηρείται ο νους αποσπασμένος από τα εξωτερικά ερεθίσματα )

5. Στάδιο ‘ζεύγη αντίθετων αισθημάτων και συναισθημάτων’. Ο ασκούμενος καλείται να ανακαλέσει στη μνήμη τον και να βιώσει ζεύγη αντίθετων συναισθημάτων και αισθημάτων π.χ. κρύο-ζέστη, πόνος ευχαρίστηση, με σκοπό την απομάκρυνση τους από το συνειδητό και υποσυνείδητο επίπεδο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την συναισθηματική του χαλάρωση.

6. Στάδιο οραματισμού ή αλλιώς απεικόνισης. Αφού μέσω των προηγούμενων σταδίων έχει επιτευχθεί η σωματική και συναισθηματική χαλάρωση, ο ασκούμενος καλείται να οραματισθεί συγκεκριμένες εικόνες (αντικείμενα, καταστάσεις, ιστορίες). Οι εικόνες αυτές αποτελούν σύμβολα που ανασύρουν βαθιά ριζωμένες εντυπώσεις από το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο. Η πρακτική του οραματισμού αναπτύσσει την αυτεπίγνωση και χαλαρώνει τον νου απελευθερώνοντας τον από ενοχλητικό ή επώδυνο υλικό. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η νοητική χαλάρωση. Βέβαια σ’ αυτό το στάδιο (όπως και σε όλα τα υπόλοιπα) φτάνουμε προοδευτικά. Έτσι για τον οραματισμό στα αρχικά στάδια της τεχνικής χρησιμοποιούνται κάποιες απλές εικόνες ώστε ο ασκούμενος να ενεργοποιήσει την φαντασία του και να μάθει πάλι να απεικονίζει νοερά εικόνες όπως όταν ήταν παιδί. Σιγά-σιγά αναπτύσσεται τόσο πολύ η ικανότητα αυτή και οι εικόνες γίνονται τόσο ζωηρές ώστε η απεικόνιση γίνεται εμπειρία. Στο τέλος χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες εικόνες για την κάθε περίπτωση ασκουμένου.

7. Στάδιο ‘Sankalpa’ ή ΄Προγραμματισμού θετικού αποτελέσματος’. Πριν το τέλος της τεχνικής και όταν πλέον έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση πολύ βαθιάς χαλάρωσης (σωματικής, συναισθηματικής, νοητικής) επαναλαμβάνεται πάλι νοερά ο στόχος που είχε στην αρχή επιλεχθεί συνειδητά από τον ασκούμενο.

8. Στάδιο τερματισμού. Γίνεται τερματισμός της τεχνικής με αργή και σταδιακή επαναφορά του ασκούμενου.

Η μέθοδος τροποποιείται σε κάποια στάδια, ανάλογα με το επίπεδο των ασκούμενων και το σκοπό για τον οποίο εφαρμόζεται. Η εκμάθηση της είναι εύκολη και γρήγορη. Η παρουσία δασκάλου στα αρχικά στάδια είναι απαραίτητη αλλά γενικά ενθαρρύνεται η αυτεξάσκηση. Τα αποτελέσματα είναι άμεσα από την πρώτη φοράׂωστόσο η συστηματική εφαρμογή της έχει αθροιστικά αποτελέσματα. Βέβαια η πρόοδος της τεχνικής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με τον ασκούμενο, τον εκπαιδευτή καθώς και με την σχέση μεταξύ των δύο. Για την εφαρμογή της δεν απαιτείται κανένας ιδιαίτερος εξοπλισμός εκτός από ένα στρωματάκι γυμναστικής για να ξαπλώσει o ασκούμενος, σε ύπτια θέση. Εφαρμόζεται γρήγορα και εύκολα σε ένα ήσυχο χώρο. Η τεχνική της Γιόγκα Νίντρα περιγράφεται αναλυτικά στο Βιβλίο Yoga Nidra του Sw. Satyananda Saraswati, Bihar School of yoga 1998.

Οφέλη από την εφαρμογή της τεχνικής

Τα κυριότερα οφέλη της Γ.Ν. συνοψίζονται στα παρακάτω:

α) Η Γιόγκα Νίντρα οδηγεί σε μια κατάσταση πολύ βαθιάς χαλάρωσης.

β) Η συστηματική εφαρμογή της μεθόδου στον χώρο της ιατρικής έχει ψυχοφυσιολογικά αποτελέσματα και συμβάλει στην βελτίωση ορισμένων ψυχοσωματικών ή στρεσογενών ασθενειών.

γ) Η νοητική κατάσταση που προκαλείται στην Γιόγκα Νίντρα είναι ευνοϊκή για ‘Προγραμματισμό Θετικού Αποτελέσματος’ (‘sankalpa’ ή άπόφαση’) και για την καλλιέργεια διαφόρων ψυχολογικών δεξιοτήτων.